Grammar


More on Conjoining

Clause Invertibility

In many conjunctions, the second clause, together with the conjunctor, may physically precede the first clause. For example:

  • Kumain ka ng marami, para lumakas ka.
  • Para lumakas ka, kumain ka ng marami.
  • Pumipito pa si Roger, habang naglalakad.
  • Habang naglalakad, pumipito pa si Roger.

Other conjunctions may not be inverted. For example:

  • Nalagas ang mga dahon, at nalaglag ang mga bunga.
  • *At nalaglag ang mga bunga, nalagas ang mga dahon.
  • Kabata-bata pa ni Ramon, pero maisip na siya.
  • *Pero maisip na siya, kabata-bata pa ni Ramon.

A third group of conjunctions allows inversion but only if both first and second clauses are introduced by conjunctors.

  • Binaha ang Maynila, dahil sa umulan nang malakas.
  • Dahil sa umulan nang malakas kaya binaha ang Maynila.

The following is a list of conjunctors that allow or do not allow clause inversion.

Invertible
  • sa halip na, imbis na
  • kahit
  • gayong
  • bagama't
  • kapag
  • kung
  • kung (saka-)sakali (man) (at)
  • sa sandaling
  • (sa) oras na
  • basta't
  • tuwing
  • sapul nang
  • mula nang
  • buhat nang
  • buhat pa noong
  • habang
  • hanggang
  • habang hindi
  • bago (pa)
  • samantalang (temporal)
  • kaysa (sa)
Non-Invertible
  • at (saka, nang, etc.)
  • kaya (tuloy)
  • pero
  • nguni't
  • datapwa't
  • subali't
  • gayun (pa) man
  • o
  • o kaya
  • o kung hindi man
  • samantala (contrast, counter-assumption)
  • at pagkatapos (sequential)

Conjunctors that allow inversion with optional or obligatory occurrence of conjunctors in the second clause.

  • para ... (kaya)
  • upang ... (kaya)
  • nang ... (at saka)
  • kung ... (at saka)
  • pagkatapos (reverse sequential) ... (kaya)
  • kasi ... kaya
  • dahil (sa, kasi) ... kaya
  • papaano kasi ... kaya
  • sapagka't ... kaya
  • palibhasa'y ... kaya
  • sa dahilan ... kaya

The following conjunctors are on the formal side and should be used rarely if at all in casual speech:

  • bagama't
  • kung saka-sakali man at
  • sapul nang
  • samantalang
  • nguni't
  • subali't
  • datapwa't
  • gayon pa man
  • upang
  • sapagka't

Transition Phrases and Introducer Clauses

Transition words, phrases, and clauses connect the ideas expressed in a series of sentences. Like conjunctors, these devices, along with certain particles, insure the continuity of the flow of ideas through the discourse. Although only transition clauses result in complex sentences, we present all three here because of their functional affinity with conjunctors.

  • Alalaong baga (ay) [In other words]
  • Alalaong baga'y bumuti na siya.
  • Alalaong baga, dapat mo siyang ipagtanggol.
  • (Ang) akala ko ba (ay) [I thought]
  • Akala ko ba'y umuwi ka sa Pilipinas.
  • Akala ko ba'y nasa Hawaii ka.
  • Ang tutuo (nito) (ay) [The truth of the matter is]
  • Ang tutuo, naubusan na rin ako ng pera.
  • Ang tutuo nito'y gusto ko na ring tumutol.